Waar was jij?
Ik weet niet eens meer wat voor les het was. Wel dat de sfeer losjes was, en dat we dus ook relaxed het lokaal uit liepen toen het college voorbij was. De meesten van mijn klasgenoten kwamen net als ik van buiten de stad, dus we gingen gezamenlijk naar de metro. Blij als we waren dat er, wat de aanwezigheid op de hogeschool betreft, weer een dag op zat, kletsen we wat, wachtend op de metro. Een van mijn klasgenoten maakte een opmerking over een vliegtuig, dat ergens in een world trade center was gevlogen. Da's klote, dacht ik. Zo'n piloot, in een Cessna ofzo die de weg kwijtraakte en een kleine ramp veroorzaakte. Een hele verdieping van een gebouw in puin, wekenlang of misschien wel maanden werk om dat weer te herstellen.
In de bus naar huis viel ik zoals gebruikelijk bijna in slaap. Dat krijg je als je tot laat achter je PC bezig bent. Thuis maar effe kijken wat er met dat vliegtuigje aan de hand is, dacht ik nog.
Thuisgekomen bracht mijn moeder me al snel op de hoogte. "Half Manhattan ligt in puin," zei ze, duidelijk onder de indruk van wat ze op TV zag. Tuurlijk, dacht ik, geloof je het zelf? De beelden die ik vervolgens op CNN, RTL en bij de NOS zag lieten zien dat ze niet eens zo heel erg ver van de waarheid zat. Een vliegtuig dat als een mes in de boter, moeiteloos in de zuidtoren verdween. Een bal vuur. Torens die inzakten alsof ze als een grote sigaret supersnel oprookten. Berichten over het Amerikaanse luchtruim dat volledig gesloten werd, vliegtuigen die ze niet konden bereiken. Een vliegtuig in het Pentagon. Weer die beelden van de torens. Dan staan ze er, dan zijn ze weg. En later weer. En weer. En nu, vijf jaar later, weer. Ik geloof de beelden nog steeds niet. Ik weet dat het waar is, maar het zien gebeuren is een actie die ik niet kan bevatten.
Ik zag een film over 'de vierde vlucht', die vermoedelijk koers zette naar het Witte Huis. Het viel me op dat enkele van de personages, gebaseerd op de echte nabestaanden van deze vlucht, TV zaten te kijken. En rondjes liepen. En weer keken. Live volgden ze alles wat er gebeurde. In paniek om hun geliefden. In afschuw om het ongelofelijke dat de televisie hen liet zien. Maar in rust. Kijken, kijken en volgen wat er gebeurt. Glaasje water. En weer kijken. Zo ging het waarschijnlijk voor zo'n beetje iedereen..
Mijn ervaring van 9/11 was veel hectischer. In september 2001 was ik al een maand of negen redactielid van de FOK! nieuwscrew. Gebruikelijk is dat de crewleden die bezig zijn met hun crewtaken gezamenlijk in een IRC-kanaal aanwezig zijn voor overleg, en niet lang nadat ik thuis was, de beelden had gezien en doorhad waar de wereld in beland was, nam ik plaats achter mijn computer.
Ik ging de sites checken. Van CNN, RTL, de BBC, kranten. Alles wat los en vast zat. In het IRC kanaal zaten collega's die hetzelfde deden, op zoek naar nieuws. In overleg bepaalden we wie alinea's schreven, wie deze toevoegden aan het nieuwsbericht over de ramp, wie de reacties in de gaten hield. Niet lang nadat ik me hierin had gemengd had ik op mijn tuner Radio 1 opgezocht, en had ik een zwart-wit televisie op een tafeltje gezet en deze op CNN afgestemd. Radio links, CNN rechts en voor me de computer, waar binnen de vrijwilligers van de crew een soort saamhorigheid was ontstaan. Moderators op het FOK!forum die alle zeilen bijzetten om de topics over de ramp, later de aanslagen genoemd, in goede banen te leiden. Nieuwsposters die aan het vissen waren naar nieuws. Stukje bij beetje kwamen de berichten binnen, de details, de vermoedens, de ontkrachtingen ervan, de bevestigingen van andere vermoedens. Langzaam ontstond er door deze puzzelstukjes een verschrikkelijk plaatje van een verschrikkelijke dag.
De hectiek heeft een paar dagen aangehouden. Niemand wist hoe de vork in de steel zat, maar iedereen wilde het weten en voor ons als wannabe-reporters gold dat we het als eerste wilden weten, om het op FOK! te kunnen plaatsen. We plaatsen de dagen erop tientallen updates, modereerden honderen reacties en topics, totdat het langzaam uitstierf.
11 September was een dag van jagen naar nieuws, overleggen in een IRC kanaal, modereren in het forum. 11 September maakte indruk, maar hield me vooral praktisch bezig. We wilden als site groeien, en hadden gezamenlijk het gevoel dat we op momenten als deze konden laten zien dat je geen professioneel team nodig had om een nieuwsvoorziening te runnen. Iets dat achteraf overigens best bleek te kloppen.
Nu, vijf jaar en een dag later, zijn de beelden weer terug. Iedereen vindt het nodig terug te blikken. Overal zie je dat tweede vliegtuig weer, zakken de torens in. Lopen verslaggevers nog even een rondje om Ground Zero. Hebben discussieprogramma's en artikelen in de krant het over de vele samenzweringen die men meent te zien in de situatie. Belichten documentaires en films de verhalen van slachtoffers, hulpverleners en achterblijvers. Allemaal terugblikken, want ja, dat hoort nu eenmaal in een door de media gestuurde wereld.
Ik heb ook weer zitten kijken. Wilde het nog een keer zien, want de beelden waren in mijn hoofd vervaagd tot schimmen. Mijn herinnering aan de hectiek was weggezakt. De impact die het op me maakte, de schrik bij het zien van de beelden en horen van de berichten, was uitgewerkt. 11 September was een datum geworden, een begrip. Er was iets ergs gebeurd. Oh ja, 11 september, weet je nog?